“Архар” мастерскаязында
“Хамаатыларга социал деткимче” федералдыг программа эрткен чылдан тура республикада чедиишкинниг боттанып эгелээн. Социал керээниң ажык-дүжүүн көрүп, боттарының хууда ажыл-агыйын ажыдып, шуудадып кирипкен кижилер эвээш эвес.
Таңды кожууннуң Кызыл-Арыг сумузундан Шораан Санчай күрүне программазының ачызында узаныр-чазанырынга херек дериг-херекселдерни садып ап, эптеп-тургускаш, “Архар” деп цехти ажыдып алган. Ол аңгы-аңгы эт-сеп аймаа чазап, бажыңнарның кастыктарын болгаш рамаларын, эжиктерни кылып, эрткен күзүн садып-сайгарып эгелээн. Эгелеп чоруур сайгарлыкчының кылган эт-севиниң шынарының экизин, көрүштүүн садып алыкчылар демдеглеп турар.
Чурттап турар бажыңының девискээринде чедир туттунмаан оран-саваның серизин чедир кылгаш, мастерскаяны ажытканы ол. Ооң иштинде сандай, столдар, эжиктер, аскыыштар, эът, ногаа кезер калбак-ыяштар дээш таңдыжыларның өске-даа чедир кылдынмаан чагыглары бар.
Таңды кожууннуң чагыргазы Шагаада ажыдар деп турар “Эзирлерниң уязы” спорт залының иштинге көрүкчүлерниң олурар сандайларын кылыр чагыг киирген. Ынчангаш Шораан Санчайның бо үеде ажылы чымыштыг. Оон аңгыда Шагаа бүдүүзүнде деспи, тос-карактар чагаан улустарның саны база көвүдээн.
Сумунуң чурттакчылары эжиктер, улуг, биче сандайларны хөйү-биле чагыдып ап, садып турар. Кышкы үеде шанактар кылдыртыр күзелдиглерниң саны база эвээш эвес. Оон аңгыда тускай нарын хээлиг буттарлыг ширээлерни база чагыдар. Ону бүдүнү-биле оюп хээлээр апаар.
Кожуун чагыргазы тус черниң сайгарлыкчыларын деткиири-биле Тыва Арат Республиканың тургустунганындан бээр 100 чылынга тураскааткан суй-белектер чагыдар болган. Таңдының чону төрээн чуртунуң төөгүзүн эки билир. 1921 чылдың август айның 15-те Таңды кожууннуң Суг-Бажы деп черинде Атамановка (амгы Кочетов) суурга Тываның тос кожуунунуң төлээлери улуг шуулганга чыылгаш, Тыва Арат Республиканың тургустунганын чарлаан.
Амгы үеде Шораан Санчай юбилейлиг суй-белектерниң хевирин чогаадып турар. Чогаадыкчы көрүштүг сайгарлыкчы аңаа Таңды кожууннуң сүлдезин азы бир-ле демдээн киирер бодалдыг. Ол үшкү разрядтың чонукчузундан аңгыда чурукчу-дизайнер база. Чүге дизе эт-септиң-даа, суй-белектиң-даа бедиин, калбаан шыйып, хээлерни таарыштыр эптештир дүүштүрер апаар. Ооң карактарынга чуруттунуп келген чогаадыкчы бодалы баштай саазынга көстүп келир.
Өг-бүле ийи уруглуг. Бирээзи школа, өскези уруглар сады назылыг. Чоокку үеде орук чоогунга садыг ажыдар планныг. Эрткен-дүшкен машиналыг улус бүдүрген барааннарны садып алырда эптиг арганы тургузар сорулгалыг.
Эгелеп чоруур сайгарлыкчы мооң мурнунда черле чаңгыс чер-чурттугларындан чагыгларны хүлээп ап, кылып-ла турган ажылы ол.